Het middel tegen corona: neem afscheid van de Bourgondische levensstijl

Nu de grootste piek van de corona-infecties in Nederland voorlopig achter ons ligt, is het goed om deze heftige periode te evalueren. Wat ging er goed in ons ziekenhuis en op onze intensive care, en wat kon er beter? We hebben het best goed gedaan, durf ik te zeggen en al doende ­lerend hebben wij onze behandeling steeds aangepast. En wij denken al na over de aanpak van een nieuwe periode met corona-infecties in het ziekenhuis.

Wat mij het meest bij is gebleven uit afgelopen periode: die betrekkelijk jonge patiënt met een longontsteking door corona die we op de afdeling en op de ic alleen maar konden ondersteunen. We stonden erbij en keken ernaar, want we kunnen deze virusinfectie (nog) niet behandelen

En dan komt vanzelf de gedachte bij je op: waarom zouden we aan het einde, en niet aan het begin van deze virus­infectie beginnen en de zogeheten welvaartsziekten aanpakken? Immers veel mensen die wij met een corona-infectie en longontsteking opgenomen hebben op onze ic hadden deze ziekten: over­gewicht, suikerziekte, hoge bloedruk, hoog cholesterol en hierdoor ontstane schade aan organen (metabool syndroom).

Opvallend waren de mensen op onze ic met veel overgewicht (BMI > 30): veel dertigers, veertigers, vijftigers en jonge zestigers. Een Bourgondische levensstijl klinkt zo gezellig en onschuldig, maar duidt op risicogedrag wat het lichaam uiteindelijk zwakker en zieker maakt. Natuurlijk is overgewicht en het ernstig verloop van een corona-infectie niet een-op-een aan elkaar te koppelen. Het is echter duidelijk dat ­patiënten met een metabool syndroom vaker zieker worden door minder weerstand, waardoor een ernstiger beloop van een longontsteking optreedt. Een ernstige longontsteking door het virus is hier dus geen uitzondering op.

Beperk zout en suiker

Het toverwoord: preventie. Onze sociaal-economische status en het bizarre gegeven dat ongezonde voeding goedkoper is dan gezonde voeding heeft veel invloed op onze gezondheid. Dus begin met serieuze wettelijke maatregelen rond de beperking van suiker en zout in de voeding en van tabaksgebruik. Het geld dat we gaan besparen door minder ziekenhuis- en ic-opnames zouden we kunnen gebruiken voor actieve voorlichting over een gezonde levensstijl. De overheid zou deze taak meer op zich moeten nemen. Niet vrijblijvend, maar sturend.

We hebben de laatste vijftig jaar gemerkt dat een flink deel van de bevolking weinig verband ziet tussen leefstijl en gezondheid. Ervan uitgaan dat iedereen weet wat gezond en ongezond is, is een verkeerde aanname. Hierbij is de groep met een verhoogde kans op welvaartsziekten te verdelen in ‘onwetend’ en ‘ontkennend’. Voor de onwetende groep is goede voorlichting nodig, die regelmatig herhaald en opgefrist wordt. Deze voorlichting zou naar mijn mening al op de basisschool moeten beginnen.

Mijn opa rookte en werd 95

De ontkennende groep is lastiger. De groep van ‘mijn opa heeft altijd gerookt en is er 95 mee geworden’ ziet het risicogedrag alleen bij een ander en niet bij zichzelf. Ik denk dat wij niet iedereen kunnen overtuigen dat een gezonde leefstijl kan zorgen voor een goede kans op een prettig en gezond leven. Maar als je risicogedrag met je eet- en leefstijl vermindert, is de kans dat je het metabool syndroom ontwikkelt een stuk kleiner en wordt dus ook de kans op een ernstig beloop van een infectie beperkt.

Natuurlijk beschermt een gezonde leefstijl niet tegen het ernstig verloop van een corona-infectie, maar een gezond lichaam kan meer aan. Ik noem dit ‘gezond verstand-geneeskunde’. Wie niet ziek wordt, hoef je ook niet beter te maken.

Lees ook:

Met investeren in preventie zijn óók veel mensenlevens te redden

Het valt op dat overgewicht een risicofactor is bij corona. Maar filosoof Valerie Granberg constateert dat gezondheidspreventie zoals het terugdringen van suikerinname niet hoog genoeg op de agenda staat bij het kabinet en de medische wetenschap. 

Zonder aandacht voor onze leefstijl is aanpak corona ‘dweilen met kraan open’

Het kabinet moet bij het coronabeleid niet alleen kijken naar ziekenhuisbedden, maar ook naar gezonder leven, zeggen wetenschappers.

Geef alleen nog zorg van waarde voor de patiënt

Net als nu op de ic, moeten we kritisch kijken welke zorg gepast is voor patiënten. Dan is uit deze coronacrisis nog veel meer winst te halen, reageert Hanna Willems, klinisch geriater en internist in AmsterdamUMC.